Waarom de kameel van de week bestaat
22 february 2024
‘Een werkweek heeft vijf dagen, maar toch besluit heel Nederland op dinsdag en donderdag om tegelijkertijd naar kantoor te gaan’, klaagt Arjen Lubach in zijn avondshow. Hij uit vooral zijn ongenoegen over de verkeersdrukte en de drukte in de treinen. Maar ook organisaties maken zich zorgen, bijvoorbeeld over het kantoorgebruik. Op dinsdag en donderdag kan het te druk zijn, terwijl het op woensdag en vrijdag juist vaak te rustig is.
Het patroon van werken op dinsdag en donderdag staat ook wel bekend als de ‘kameel van de week’, verwijzend naar ‘de twee bulten’ in de drukte op kantoor van dinsdag en donderdag. Lubach grapt dat dit komt omdat maandag de dag na het weekend is, woensdag de kinderen uit school komen, en het vrijdag bijna weekend is. Gedeeltelijk is dit waar: we blijven thuis voor onszelf.
De kameel van de week is gebaseerd op data uit de Werk in Transitie Monitor (N=17.250). Procenten op de y-as zijn de procentuele verhouding van dagen ten opzichte van elkaar.
Naar kantoor gaan we voor elkaar: om te werken in de nabijheid van collega’s, gepland te overleggen op kantoor of omdat de leidinggevende dat verplicht (Werk in Transitie Monitor; Kantar Public). De kameel van de week wordt versterkt door (1) het deeltijdwerken en de 36-urige werkweek, (2) de vrije woensdagmiddag van basisscholen, en (3) het hybride werken. Hierdoor zijn er minder medewerkers werkzaam op maandag, woensdag en vrijdag. En dus gaan medewerkers bij voorkeur op dinsdag en donderdag naar kantoor om elkaar te treffen.
De kameel van de week ontstaat omdat we voor onszelf thuisblijven en voor elkaar naar kantoor komen. Het patroon wordt versterkt door het deeltijdwerken en de 36-urige werkweek, de vrije woensdagmiddag van basisscholen en het hybride werken.
Deeltijdwerken en de 36-urige werkweek
Bijna de helft (48%) van de Nederlanders werkt in deeltijd (CBS). Rijksambtenaren werken over algemeen 36 uur per week, waarbij het ‘4x9-werken’ populair is. Dit betekent dat veel kantoorwerkers ergens in de werkweek een vrije (mid)dag hebben. Veel medewerkers kiezen ervoor om hun weekend te verlengen en op maandag of vrijdag vrij nemen. Aangezien we voor elkaar naar kantoor gaan, zullen de maandag en vrijdag daarom ook minder aantrekkelijke dagen zijn. Deeltijdwerken is dus een versterkende factor. Dat blijkt ook uit CfPB-onderzoek uit 2019 waarin werd aangetoond wat de gevolgen van deeltijdwerken zijn op de drukte in het kantoor.
Onderzoek ‘Voorspellen van bezettingsgraden’ (2019). Links een kantoor waar nauwelijks in deeltijd gewerkt wordt, rechts een kantoor waar veel in deeltijd gewerkt wordt.
De vrije woensdagmiddag van basisscholen
In Nederland is ook woensdag een onaantrekkelijke dag om op kantoor te werken. Dat heeft te maken met de van oudsher vrije woensdagmiddag van veel basisscholen in Nederland. Ouders nemen de woensdag vrij om thuis te zijn voor de kinderen. Ook als kinderen al naar de middelbare school gaan, of zelfs al uit huis zijn, houden ouders vaak hun vrije woensdagmiddag aan. En dus is het ook op woensdag minder druk op kantoor. Onderzoek laat zien dat in landen waar schoolgaande kinderen woensdagmiddag vrij zijn (o.a. België en Frankrijk) er een kameel van de week is. In andere landen (o.a. Duitsland) is woensdag wél een populaire kantoordag. Daar is er sprake van de dromedaris van de week.
Hybride werken
Hybride werken heeft het bezettingspatroon op kantoor verder versterkt. Data uit de Werk in Transitie Monitor toont aan dat vier op de vijf respondenten maximaal twee dagen per week op kantoor is. En als je slechts 1 of 2 dagen op kantoor werkt, zijn dinsdag en donderdag de meest voor de hand liggende keuzes. Dan zijn namelijk de meeste collega's aanwezig. CfPB-onderzoek toont dit effect aan. Medewerkers die halfom op kantoor en thuis werken gaan in verhouding meer op dinsdag en donderdag naar kantoor.
Gebaseerd op data uit de Werk in Transitie Monitor (N=17.250). Procenten op de y-as zijn de procentuele hoeveelheid van het type medewerkers dat op kantoor zal zijn.
Hoe nu verder?
Het kameel-effect zorgt voor inefficiënt gebruik van de auto, de trein en kantoorpanden. . Hoe gaan we hiermee om? De oplossing van Lubach lijkt simpel en effectief. Plan eens een vergadering op maandag of vrijdag, en werk eens op dinsdag thuis. Dat alleen zal niet voldoende zijn. Er is één lichtpuntje aan het verhaal; dat we gezamenlijk de file en overvolle treinen trotseren om onze collega's te zien. Voor onze collega’s hebben we dus heel wat over!
Drukte is een van onze onderzoeksthema’s in 2024. Tijdens een Werk in Transitie kenniskring op 19 april staat dit onderwerp centraal. Wil je meer weten over bezettingsgraden en drukte-ervaringen? Of heb je als organisatie werkende oplossingen om de kameel van de week af te vlakken? Wij horen graag van je!
Contactperson
