Home Actueel Wat werkt, wat schuurt?

Nieuws
Jacqueline Schlangen

Wat werkt, wat schuurt?

De plaats van werk Het kantoor De organisatie van werk Welzijn en gezondheid 5 minuten leestijd

Terugblik op het CFPB Jaarcongres 2025

Op 27 augustus 2025 kwamen ruim 100 onderzoekers, beleidsmakers en adviseurs samen op Landgoed Zonheuvel in Doorn. Het thema: Lessen van 5 jaar hybride werken: wat werkt, wat schuurt? Tussen keynote, twistgesprek en sessies door doken we samen in de balans tussen autonomie en afstemming, data en beleving, thuis en kantoor. 

Hybride werken: geen eindpunt, maar een transitie 

Directeur Jacqueline Schlangen opende het congres met een krachtige metafoor: hybride werken is als leren fietsen. We hebben de techniek inmiddels onder de knie (thuiswerkplekken, digitale tools en samenwerking op afstand werken goed), maar het echte werk begint nu pas. In druk verkeer, op steile hellingen of in een peloton vraagt fietsen om meer dan techniek alleen: het gaat om uithoudingsvermogen, afstemming en samen koers houden. 

De afgelopen vijf jaar leverden veel inzichten op, maar ook nieuwe vragen. Wat werkt en waar schuurt het? 

 

De scherpe blik van Japke-d.  

NRC-columnist Japke-d. Bouma zette de toon met haar column over de valkuilen van hybride werken. Van de term zelf (“we zijn geen elektrische auto’s”) tot de illusie dat alles vanzelf loopt. Haar conclusie: “Iedereen die claimt te weten hoe hybride werken moet, liegt,” zei ze met een knipoog. Daarmee liet ze zien dat er geen simpele oplossing is voor hybride werken. 

Overhandiging eerste exemplaar publicatie 

Een bijzonder moment tijdens het congres was de feestelijke uitreiking van de publicatie “Wat werkt in de hybride omgeving? Lessen uit vijf jaar experimenteren.” Hierin zijn de inzichten gebundeld uit meer dan elf experimentele werkomgevingen die het CFPB de afgelopen jaren heeft onderzocht. Jacqueline Schlangen overhandigde het allereerste exemplaar aan Paul Pegels (Rijksoverheid), opdrachtgever van vier living labs binnen en benoemde hem tot “experimenteer-meester” vanwege zijn aanhoudende inzet voor praktijkgericht leren en innoveren. 

Data, feiten en mythes 

Onderzoekers Dennis La Brijn en Gijs Brouwers van het CFPB deelden bevindingen uit de Werk in Transitie-monitor. Cijfers tonen dat gemiddeld 40% van de werktijd op kantoor wordt besteed en 50% thuis, met duidelijke patronen: jongeren vaker op kantoor, ouderen vaker thuis. Toch blijft de realiteit weerbarstig. Bezettingsgraad blijkt iets heel anders dan beleving: een kantoor kan objectief druk zijn en toch prettig voelen  of juist omgekeerd. 

“Meten is weten, gissen is missen,” aldus de onderzoekers. Hun boodschap: laat je niet leiden door mythes of krantenkoppen, maar door data en context. 

Technostress en AI: nieuwe thema’s op de radar 

Maaike Niekel (ook onderzoeker bij het CFPB) waarschuwde in het talkshowgesprek voor de mentale belasting van technologie en AI. Meer schermuren, informatieprikkels en digitale versnelling vergroten de kans op technostress. AI kan ondersteunen, maar vraagt ook om herontwerp van werk en werkomgeving. 

Twistgesprek: naar kantoor, maar waarvoor? 

In een twistgesprek gingen CFPB-onderzoekers Yuri Martens en Henk-Jan Hoekjen het debat aan: is het kantoor vooral een plek voor ontmoeting of ook voor focus? Wat vraagt dit van beleid, gedrag en leiderschap? 

Yuri benadrukte dat het kantoor cruciaal blijft voor kennisdeling, inspiratie en kwaliteit van werk: fysieke ontmoeting biedt voordelen die digitaal niet te vervangen zijn. Henk-Jan wees erop dat dezelfde reuring ook kan storen en dat medewerkers thuis vaak meer grip en productiviteit ervaren. Beiden waren het eens dat absolute autonomie niet bestaat en dat hybride werken om kaders, maatwerk en nieuwe vormen van leiderschap vraagt. Hun gezamenlijke conclusie: het kantoor is meer dan een clubhuis, maar hybride werken biedt kansen voor werkgeluk, duurzaamheid en betere samenwerking mits goed doordacht geïmplementeerd. 

Kennisagenda: nieuwe vragen voor toekomstig onderzoek 

Anca Gosselink (plv. directeur CFPB) sloot het inhoudelijke deel af met een blik op de toekomst. Hoewel we veel weten over hybride werken, zijn er ook grote witte vlekken: wat doet hybride werken op lange termijn met betrokkenheid, gezondheid en kennisdeling? En welke rol gaan AI en 3rd places zoals rijksontmoetingspleinen daarin spelen? Met een nieuwe kennisagenda geeft CFPB richting aan de vragen van morgen. 

Kennissessies: van inzicht naar actie 

In vijf deelsessies doken deelnemers de praktijk in: 

→ Monique Arkesteijn (TU Delft) en Gijs Brouwers (CFPB) lieten zien dat bezettingsgraad en druktebeleving niet hetzelfde zijn. Geluidsoverlast, locatievoorkeur en groepsdynamiek bepalen of een kantoor als ‘druk’ of ‘aangenaam’ voelt – los van cijfers. Hun sessie hielp deelnemers nadenken over praktische oplossingen voor een prettig bezet kantoor. 

→ De sessie over gezondheid en hybride werken (met Rianne Appel-Meulenbroek en Lisanne Bergefurt van TU Eindhoven) maakte duidelijk dat welzijn meer is dan ergonomie. Mentale en sociale factoren tellen even zwaar en neurodiverse medewerkers lopen risico als werkplekken te weinig variatie bieden. 

→ Samen met experts uit de Rijksoverheid (Maurits Voncken en Marien den Boer) onderzochten Anca Gosselink en deelnemers hoe een fysieke werkomgeving ook een sociale plek wordt. Hoe maak je het kantoor echt ‘eigen’ ook als je er maar af en toe bent? Antwoorden liggen in het samenspel van fysiek, digitaal en sociaal ontwerp. 

→ Uit de sessie over pilots en living labs bleek dat experimenteren loont, maar alleen als je mensen meeneemt in het hele proces. Dennis La Brijn en Henk-Jan Hoekjen benadrukten: definieer je onderzoeksvraag, communiceer helder en faciliteer gedragsverandering met passende werkplekken. 

→ Mathilda du Preez en Yuri Martens lieten zien dat veranderende werkpatronen directe gevolgen hebben voor de kantoorruimte. De toekomst vraagt om een veelzijdig kantoor én om heldere afspraken over thuiswerk, aanwezigheid en activiteiten. Maatwerk is cruciaal. 

Afsluiting met reflectie en humor 

Cabaretier (en winnaar van het Leids Cabaret-festival) David van Rosmalen sloot de dag af met een kennisquiz en een luchtige samenvatting als dagdichter. Zo werd ook de afsluitende borrel gevuld met gesprek, reflectie en een glimlach. 

 

Conclusie: werk in transitie 

Hybride werken is geen eindpunt, maar een transitie. De komende jaren vraagt het om maatwerk en samenwerking tussen HR, huisvesting, FM, ICT en leiderschap. Geen blauwdruk, wel richting: weten wat werkt en weten wat schuurt. 

 
Wil je de belangrijkste lessen nog eens nalezen? De publicatie “Wat werkt in de hybride omgeving? Lessen uit vijf jaar experimenteren” is nu beschikbaar via onze kennisbank.  

 

Dit artikel is geschreven door

Jacqueline Schlangen

Jacqueline Schlangen is directeur

Meer over de auteur

Meer artikelen

Publicaties
Henk-Jan Hoekjen

Nieuw CFPB-magazine over pilots in de hybride werkomgeving

2 min

Ter gelegenheid van het CFPB Jaarcongres op woensdag 27 augustus publiceerden we een smaakvol en leerzaam magazine over 5 jaar experimenteren in de hybride werkomgeving

Lees verder

Nieuws
Gijs Brouwers

Wat doen we eigenlijk op kantoor?

3 min

Met hybride werken is het beeld ontstaan: thuis is voor concentratie, kantoor voor overleg en ontmoeting. Maar klopt dat wel? Nieuw onderzoek van het Center for People and Buildings (CFPB) laat zien dat de werkzaamheden op kantoor sinds de pandemie flink is veranderd (Werk in Transitie, 2025).

Lees verder

Nieuws
Dennis La Brijn

Wat verwachten we van kantoor?

3 min

Op 27 juni 2025 kwamen onderzoekers, beleidsmakers en professionals samen in Delft voor de tweede CFPB Kenniskring van 2025. Thema: de veranderende rol van het kantoor in een hybride werkwereld.

Lees verder

Naar artikelen overzicht Naar thema “De plaats van werk” Naar thema “Het kantoor” Naar thema “De organisatie van werk” Naar thema “Welzijn en gezondheid”